من دهان بستم تو باقی را بدان

تغییر جغرافیای زندگی روی خیلی مسائل تأثیر میذاره که از قضا اکثرشون اون موقعی که داشتیم برنامه می‌ریختیم اصلا توی لیستمون نبودن ولی حالا میبینم چقدر پررنگ و واضحند. جغرافیایی که زبان متفاوتی داشته باشه عمیق‌تر. زندگی بهتر نمیشه، بدتر نمیشه. کیفیتش اما تغییر می‌کنه. همه‌چیز جدیده. هیچ صدایی آشنا نیست. سوای خانواده و دایره‌های عزیز ارتباطی، دیگه همه چیز روی خطی از متوسط بسط داده میشه. چیزی در حد متعالی خودش نیست چون یک غم مدام غربت و دوری دارم، و چیزی فاجعه نیست چون اینجا ثابت، منظم و آرامه.

تجربه شخصی غریبی که اما از تغییر این جغرافیا دارم اینه که امن نیست. امن نه معنای عرف امنیت. اینطوری که اون روتین زندگی همیشگی‌مون رو ندارم. تکرار مدام یک کار، تکرار مدام زندگی قبلی، مهارتی بود که سی‌وسه‌سال در من جمع شده بود و حالا از دستش دادم. تکرار، مهارت میاره و فعالیتی که با مهارت انجام بشه دیگه نیاز به تمرکز یا فکر خاصی نداره.  و این برای ذهن من امنیت به همراه داره چون می‌تونم باور داشته باشم راه‌ها رو بلدم. مزیتی که توی تکرارِ مدامِ یک عادت هست اینه که انرژی‌ مصرف نمی‌کنه. مطمئنی زردچوبه روی مایه‌گوشت همون نتیجه‌ای رو میده که ازش مطمئنی ولی اینجا حتی از نتیجه دارچین روی سیب خیالم راحت نیست. باید به اندازه و مقدار و زمان اضافه کردنش فکر کنم. دیگه مثل قبل، از اینکه چقدر وقت لازم دارم تا از سر توانیر برسم به دوراهی یوسف‌آباد مطمئن نیستم. تمام معادلات و پیش‌نویس‌های ذهنیم پاک شده. تمام فرمول‌هایی که توی سی‌وسه‌سال گذشته ذخیره کرده بودم رو از دست دادم. به اینکه لباس‌ها کی خشک بشن. کی از دانشگاه برگردم. صبح بدویم یا شب. صدای بلندگوی توی فروشگاه نکنه یه اعلامیه مهم بوده! این فکرکردن مدام گاهی از پا درآورنده‌ست. نه ماهه که زندگیمون تغییر کرده. از این نه ماه، شش ماه تنها بودم که حتی یادآوریش هم قلبم رو به درد میاره، پس ازش می‌گذرم. سه ماهه اما که تو اینجایی. "قرار" رو به این خونه آوردی و من رو از فرورفتن توی این چاله خستگی مدام نجات دادی. کار از خونه هرچقدر طاقت‌فرسا باشه، حتی تصور اینکه اگه سرم رو برگردونم پشت درب شیشه‌ای اتاق تصویر مات تو رو می‌بینم هم آرام‌کننده‌ست. درخت شکوفه کوچه، برای من، وقتی تو زیرش ایستاده باشی تفاوت چشمگیری با درخت شکوفه معمولی داره. خونه سامان گرفته و این دیگه ربطی به پاگیرشدن نداره. دو برابر زمانی که تو اومدی من تنها بودم و یک خط مستقیم رو رفتم و برگشتم و حالا با تو، شهر پر از مسیرهای مویرگی زیباست. بله نه ماهه که زندگیم تغییر کرده. این زمانیه که طبیعت برای خلق یک آدم صرف می‌کنه. آدمی که روحش از دنیای جدیدی که قراره باهاش مواجه بشه خبر نداره، میزنه زیرگریه، وحشت‌زده‌ست و قرار نداره؛ ولی غریزه‌ست که زنده نگهش میداره. حالا دارم به همه چیز از اول فکر می‌کنم. پیش‌فرض‌ها و قضاوت‌ها از بین رفتن و جای خودشون رو به "بذار ببینم چطور حلش می‌کنیم" و "چه اهمیتی داره" دادن. شاید مطمئن نباشم قلمه‌ای که از این قسمت گیاه زدم جواب میده یا نه اما همچنان قیچی‌به‌دست تعداد شیشه‌های قلمه خونه رو زیاد می‌کنم و به خوی وحشی و تند غریزه زندگی فکر می‌کنم. به این موهبتی که فکر می‌کنم آدم خوش‌شانی بودم که بهم تعلق گرفته. زندگی.

چند روز شد؟

دیشب خواب دیدم. خواب دیشب آشفته‌ام کرد. موضوع این بود که خبر آمدن طوفان مهیبی در شهر (و البته بیشتر کوچه خانه پدری) پیچیده بود. اوایل جدی نگرفته بودمش، اما هرچه عصر/غروب‌تر میشد نگران‌تر میشدم. سعی کردم همه خانواده را جمع کنم، غذا و لباس کافی انبار کنم. حتی گوشی‌هایمان را هم شارژ کردم. منطقه امن در خواب برایم بعد از بسته شدن درب پارکینگ خانه پدری بود. تمام تلاشم این بود قبل از واقعه همه‌ را از آن گیت طلایی عبور دهم و سوار سفینه نجاتمان شویم. گل‌های توی بالکن را جمع کرده بودم. در تلاش بودم به تمام برنامه‌های توی ذهنم نظم بدهم. در این گیرودار، درست نزدیک آسانسور مجتمع یک نفوذی دیدم. آدمی که نمی دانم چرا اما غریبه بودنش ناامنی می‌آورد. درستش این بود در شرایط بحران به او هم سرپناهی بدهم، اما هیبتش و نمی‌دانم چه موقعیتی در خواب، چه احساسی باعث شده بود گارد بگیرم. او هم به واقع ناامن بود. سعی کردیم دستیگرش کنیم. نشد. دوتا بچه همراهش بود که روند را کند می‌کرد. دختر بزرگ‌تر و پسرش. من سعی کردم با آن دستبندهای پلاستیک خشک آمریکایی که از یک طرف بسته می شود اما باز نمیشود ببندمشان (در همین حد مجهز). نشد اما. موفق نشدم. نگران شروع بحران بودم. سعید رفت ماشین را پارک کند. من هم طبیعتا به دنبالش. ساندویچ به دست گوشه خیابان بودم که سگی پارس‌کنان به سمتم دوید. اولش وحشت کردم. گفتم لابد گرسنه است و ساندویچ مرغم را می‌خواهد. اما دیدم نه. خود دستم را گاز گرفت. گاز بی‌درد. گاز از سر ترحم. بگذار گازت بگیرم آرام شوم. ترحم‌طور...

اینجا بیدار شدم. نه طوفان شد. نه دزد آسیبی بهمان زد. و نه سگ مجروحم کرد. نه از اساس واقعیتی در کار بود. وحشتش اما با من ماند. با من هست.

آن دوست که من دارم وان یار که من دانم

میم لینک ده قسمتی لورازپام را فرستاده است. ده قسمت کوتاه. کوتاه به نظر می‌رسد چون کیفیتش در حدی‌ست که بتوان خوب تویش خیس خورد. یک طوری‌ست که آدم از صدای تق‌تق نوک انگشت برهم‌زننده آرامش به درب، کفرش می‌گیرد. فضایی که در آن قرار می‌گیریم صدای آدمی در حال از خودش گفتن است در مطب تراپیستش که در انتهای هر قسمت تقریبا شش دقیقه‌ای خانم منشی‌ای می‌آید و تق‌تق به درب اتاق می‌زند که آقای دکتر، وقت مراجع تمام شده است و بدو بیراه مای شنونده را به جانش می‌خرد. هر قسمت یک حال آرام خوب یواشی دارد که غریب است. یک طوری‌ست که آدم جان سالم به در برده از آن سال‌های دور وبلاگ را برمی‌گرداند به بی‌قراری و عشق و حیرانی آن روزها، آن بیشتر شب‌ها. میم می‌گفت "آدم فکر می‌کنه از اون فضا عبور کرده. ولی هی یه چیزی میاد تلنگر میزنه و بلیط فرست‌کلس می‌گیره برای فیل به مقصد هندوستان". فکر می‌کنم وبلاگ، دوره‌ای که توی وبلاگ‌ها گذراندیم، آن ردی که کلمات روی روح آدمی ‌رها می‌کنند، از او یک چیزی می‌سازد که دیگر بازگشت به قبلش ممکن نیست. آن‌طور که توی کلمات همدیگر را پیدا کردیم. عمیق‌تر شدیم. غمگین شدیم و توی آن غم حتی امنیت بود. کلمه‌ها و جزئیات و موسیقی و تصاویر ما را به جزیره امنی می‌رساند که برای ما بود. غریب را به آن جزیره دور راه نبود. ما بودیم و غم مشترکی که غم نبود به معنای سوگ. غم یواش. حزن نرم ملایمی بود. یک درد عجیب عجین با غربتی بود که توی خیابان و همکف دانشکده و سر ونک و پشت میز شرکت بود، اما توی صفحه‌های خاکستری ما نبود. به هم وصل بودیم. هر چقدر دور، کلمات ما را به هم می‌رساند اما. رسانده بود. کتاب‌های خوب خواندیم. خدای من تربیت احساسات فلوبر هنوز هم من را ذوب می‌کند. آیسا، زن روزهای ابری می‌خواندیم و قسمت‌های خوبش را برای آن‌هایی که قریب ما بودند می‌فرستادیم. من هنوز آن‌طور که آیسا نوشته بود پیراهن سومه‌ای ستاره‌ای تنش کند و موهاش را گوجه کند بالای سرش و اسم رسول را به روشنی و قوت و وضوح در خاطرم دارم. آن نامه از عشق روزهای جوانی به پسرک و دخترک میم. آن‌طور که انتهایش نوشته بود دفترچه‌اش را کنار بگذارد برود سر وقت کتلت‌ها. آن جزئیات ظریف گره‌زدنمان به همدیگر... ممکن است ازشان عبور کرده باشیم؟ عبور می‌کنیم از اساس؟ بعید می‌دانم. ما می‌خواندیم و قسمت‌های خوبش را برای هم می‌فرستادیم. دوباره و چندباره با هم مرورشان می‌کردیم و روی فولدر وبلاگ‌ها ذخیره‌ می‌شدند. اینوریدر محبوب. بوک‌مارک میم. خدای من. سرخپوست. آن‌طور که غم برادرش اتوبان کرج را می‌بست. آن عمیق و جگرسوز بودن نامه آقای آفریقا، تشبیه غم و الله فرکانس پنج هرتز. نامه‌های بهار، نامه‌ عاشقانه‌نویس دوره‌گرد. نامه سوم. آن امانم بریده دیگر گل‌بس گفتنش،آن هاشم آواره‌ نوروظی که آدم قلبش می‌ترکید و روضه‌ای بود برای خودش. همان مینیمال‌نویسی نوروظی، آدم‌ها را به امان خدا نسپارید نوشتنش. از "مسعود" گفتن‌ها... اغلن عزیز، آن‌طور که از کاردلن می‌نوشت. آن معلم دیکته‌های من کاش می‌شدی‌اش... سلوچ، رِدوِی، راه ناهموار مهربان، آن پست پل رسالت بزرگیان. میم بسیار محبوبم. که از توی دنیای گردگرفته ماتی دیدمش. که هر ردی، عکسی، خطی، شعری، قصه‌ای، کتابی، حسنی، جمالی، چراغ نامش را توی قلبم روشن می‌کند. نگارش عزیز که از توی همین کلمات و از مسیر میمِ از همان کلمات، تبدیل شد به آدمی که در بدو ورود به این کشور به غایت غریب، پشت میز رو به پنجره بزرگش در وین با هم چای و شکلات پرتقالی خوردیم. که من را از حجم عظیم وحشت تنهایی آن روزها نجات داد. این آدم را من از کلمه؛ از جادوی وبلاگ‌ نداشتم از کجا داشتم پس؟ این‌ها نمی‌توانست فقط کلمه باشند. این‌ها خیلی عمیق‌تر از آنچه که به نظر می‌رسد توی پوست و خون و مغز ما نشستند و ما را به آدم‌هایی بعد از خواندن کلماتشان تبدیل کردند. یک جایی عطارزاده در راهنمای مردن با گیاهان دارویی می‌گوید: "کلمات نجات‌دهنده‌اند. زهر اتفاقات را می‌گیرند و در خودشان حل می‌کنند". حالا که به گذشته نگاه می‌کنم، من تمام آن شب‌ها کنار آن پنجره غربی و گلدان سفالی و مقابل آن پانزده اینچ در صفحات خاکستری داشتم زهر آن روزها را می‌گرفتم. درست است. غم آرام عجیبی در ما رسوخ کرده بود، اما توی جزیره امنی بودیم.

SoundCloud

 

طرف دالون بگرده سر آفتابگردونامون

به عنوان دستاورد هفت سال گذشته همین بس که از خوب بیدار بشی، بچرخم سمتت و خیلی جدی بهت بگم فکر می‌کنم دیگه دوستت ندارم، نمی‌دونم چی تغییر کرده، منو ببخش. چشم‌هات رو، اون چشم‌های براق مشکی‌ت رو آهسته باز و بسته کنی و به بی‌خیال‌ترین و مطمئن‌ترین حالت عالم بگی برو بچه. و خب نذاری برم. من رو ببوسی. روی پیشونی. بازوت رو حلقه کنی دورم و اونقدر مومن باشی که ناشیانه‌ترین دروغ سیزده* که نه، بلکه کل زندگیم رو گفته باشم. صورتت رو بشوری، قهوه دم کنی و از آشپزخونه با صدای بلند بگی مرتب کردن تخت با تو، این دروغ نیست دیگه سهام. بخندم. صدای زنگ توستر بیاد. قهوه دم بکشه. موسیقی خوب بذاری. حیات جاری بشه.

*اول اپریل

+ پس‌زمینه صبح

اگر چه دیر بماندم امید برنگرفتم/مضی الزمان و قلبی یقول انک آتی

به یک سال گذشته که نه، به همین شش ماه قبل اکتفا کنم، دارم توی دعای تحویل‌گرفتن سال جدید قبلی‌ام زندگی می‌کنم. میخواستم تحصیلاتم را کامل کنم. همین. برخلاف آنطور که مرسوم است دعا را دقیق و به تفصیل بیان کنید، من نکردم. یادم هست که خواسته بودم امن و آرام و سالم باشیم و در انتها توی قلبم دوست داشتم همین یک کار را شروع کنم. و مثل تمام نود درصد زندگی‌ام رفتم نشستم یک گوشه و به معنای واقعی کلمه کار را به قدرت بالاتری سپردم. نه از چند و چون و کجا بودنش خبر داشتم و نه برایم مهم بود و نه دخالت کردم و شرط و شروطی گذاشتم. بعدتر که در آن هوای ابری گرفته وارد این شهر کوچک ماکت‌مانند شدم غمگین بودم. تا مغز استخوانم غمگین بودم اما تا همان مغز استخوان هم طرح را پذیرفته بودم. با دو تا چمدان و یک کوله اسما لپ‌تاپ و رسما سربی پر کتاب روی دوشم یادم هست جلوی اشک را می‌گرفتم چون دسترسی به جیبم و دستمال تویش نداشتم. وارد خانه سبز رنگ شدم. بارم را زمین گذاشتم. یک دل سیر اشک ریختم. به اشتفان مدیر مجموعه ایمیل زدم و رفتم شیر و نان صبحانه خریدم. فکر می‌کردم خب خودم خواستم، شیون ندارد. الگوریتم ساده بود. خودت را جمع کن. "خانه" را سر و سامان بده. سخت شو. یاد بگیر. دکترایت را بگیر. بعدش شروع می‌کنی به فکر کردن به بعدش. الگوریتم ساده نبود. پوست من را کند در واقع. روزهایی بود که از شدت غم دریده می‌شدم. ابری مدام روی سطح شهر بود و تا سی و شش روز اول، تشعشع آفتابی ندیدم. صبح‌های تاریک بسیاری آرزو می‌کردم از آسمان سنگ ببارد اما من از زیر پتو بیرون نیایم. نیامد. از زیر پتو بیرون آمدم. از پوست خودم هم. ساعت‌های بسیاری را در دانشگاه گذراندم. تنهایی عمیقی را تجربه کردم. زبان جدید غیرانگلیسی به این تنهایی دامن می‌زد. غم شب‌های زیادی خواب را از من می‌گرفت. پشت آن پنجره بزرگ می‌نشستم و به آسمان سورمه‌ای رنگ دوری خیره می‌شدم و ترک‌های روی پوستم را نوازش می‌کردم. ارتباطم با خانواده‌ام با تنها شریان حیاتی‌ام قطع شد. از بی‌قراری، توی دفترم راه می‌رفتم. خودکار را بین دو انگشتم در حالت نوشتن نگه می‌داشتم و به پنجره خیره می‌شدم. توی خانه طول عرض را طی می‌کردم. دلتنگی شرحه شرحه‌ام کرده بود و توی حفره خیلی سیاه عمیقی نشسته بودم. آن جهنم هشت روزه تنهایی که تمام شد شبش بلیط گرفتم تعطیلات آخر سال میلادی برگردم. توی یک مقاله‌ای خوانده بودم از دلتنگی مفرط برای یک لوکیشن خاص بهتر است به آنجا برگردیم. مقاله ننوشته بود لوکیشن خاص همراه با آدم‌های مدنظرتان. متن حول یک مکان فیزیکی خاص بود. بدون اشاره به روابط. من برگشتم. سه هفته توی امنیت خانه بودم. اما آنجا دیگر خانه ما نبود. خانه من نبود. سعید را با علم به خداحافظی دوباره از دور تماشا می‌کردم. صبح‌ها می‌رفتیم لمیز. او ولیعصر را می‌رفت بالا و من برمیگشتم پایین و یکی یکی میدیدم دیگر جایی متعلق به من نیست. حتی لباسی که به تن داشتم هم انگار به سلیقه من نبود. متعلق به من نبود. وصفش هم سخت است. توی خانه‌ای که هنوز وسایل من را داشت هم ردی از من نبود. من از آنجا "رفته بودم". آنجا نمی‌ماندم. در خانه پدری مستقر شده بودم. ملحفه‌های سفیدی را که با رفتنم روی روح و روان آدم‌های عزیز زندگی‌ام پهن کرده بودم را به کناری زدم. و آن رفتن همیشه را تبدیل به "دیدین من همین بغلم که مدام بیام" کردم. کارساز هم بود. رفتن بعدی گرچه آسان‌تر نبود اما قابل‌تحمل‌تر شده بود. از قضا روزی که از تعطیلات برگشتم غمگین‌تر از روز اول ورودم به این کشور بودم هم. انگار که آن روز اول کوچ قلبم به صورت مساوی بین ترس و امید و عزم و غم و دلتنگی تقسیم شده بود و حالا بعد از چهارماه در دفعه دوم همه چیز حل شده بود و جا برای غم بازتر بود. شبش غمگین بود، اما حقیقت این است که طول ماندگاری‌اش برای روزهای بعد کوتاه‌تر بود. روز بعدش سرحال‌تر بودم و صبحش دوش گرفتم. صبحانه مفصلی خوردم. و اواخرش خبرها را خواندم و بله. آن اتفاق شوم صد و هفتاد و شش نفره را دیدم. اوایلش آنقدر هولناک نبود که سه روز بعدترش. توی ماتمی فرو رفتم که به جرأت می‌توانم بگویم یک تنه یک غشای تیره غم روی وجودم کشاند. می‌دانستم می‌گذرد اما محکم‌تر میدانستم نمی‌توانم صرفا با نادیده گرفتنش کنارش بزنم. به خودم مجال سوگواری دادم. از آدم‌های در رأس به یقین بی‌اعتماد و بیزار شدم. جانم هیچ لحظه‌ای در سه ماه گذشته از آن غم رها نشد و فکر نمیکنم بشود. من اینجا از رنج بشری صحبت نمی‌کنم. صلاحیتش را ندارم و روح بزرگ لازم را هم. رنج شخصی و کوچک خودم را تشریح می‌کنم، رنج کوچ. رنج رهاشدگی، رنج بی‌اعتمادی به سیستمی که دوست داشتم به آن وفادار بمانم... رنج حیف بودن فضایی که متعلق به من بود و از من گرفته شد، رنج از دست دادن شادی‌ای که خیلی ساده حق من بود. رنج تحمل دروغ و ترک آدم‌های عزیز زندگی‌ام در جهنمی که ساخته من نیست ولی به من تحمیل شد. و آنچه که این رنج به من داد. بله این رنج دستاوردهایی هم داشته است که باعث شد تمام این‌ها را بگویم تا برسم به اینکه همین شش ماه که دعای تحویل‌گرفتن سال جدید قبلی‌ام بوده است به من یاد داد هیچ رنج مداوم پیوسته‌ای وجود ندارد. که هیچ تلخی‌ای به شدت و حدت روز اولش نمی‌ماند. که فقط مرگ است که راه حلی ندارد. و همان هم، هرچقدر تیز و فرورونده در قلب، که هرچقدر هم فراموش‌نشدنی، با زمان تسلی‌پذیر است. فراموشی‌اش شاید محال باشد، که با گذر روزها اما؛ برندگی‌اش، به آن قبراقی و تیزی روز اول نخواهد ماند. من خوب می‌دانم آن پتو را هل دادن و روشن کردن کتری روی گاز حتی در روزهایی که دچار سوگ و ناامیدی محض هستیم چقدر شاق است که به حق تمام شش ماه گذشته را در همین قیر سیاه دست و پا زدم و پوست ترکاندم. اما مواجه شدن حتمی‌ترین راه‌حل آن است. هر چقدر بزرگ، هرچقدر مهیب، باید با آن مواجه شویم. غم، آب است، چکه کند، کل زندگی را می‌بلعد. سال بلوا بود. هر کدام‌مان به طریقی یک اندوه عمیق را دیدیم. غمگین شدیم. خشمگین شدیم. کسانی رفتند که دیگر هرگز برنخواهند گشت و این نفس کشیدن را، در آن چند ثانیه نوشتنش حتی، سخت‌تر می‌کند. اما بهار آمد. شاخه خشکی که حتی فکر سبز شدنش هم خسته‌ام می‌کرد شکوفه‌های سفید کوچکی زده است که تماشایش از زیبایی گریه‌آور است. که غم گر چه عمیق و جانکاه، اما منعطف و حتی در مقابل قدرت زندگی به شدت ضعیف است. که زندگی اگر بتواند به آن قله شیب‌دار و تیز غم برسد چنان قوی و وحشی‌ست که همه چیز را می‌بلعد. زیستن قدرتمند‌ترین نیروی التیام‌بخش جهان است اگر که نازک نازک دست نحیفش را بگیریم تا پا بگیرد.

آنچه که هست

هوا به نسبت بهاری‌ست. حوالی پانزده درجه. دو روز گذشته گرم‌تر از تهران. همه‌چیز در مقایسه با تهران تعریف می‌شود. دما، جمعیت، تعطیلات، آخر هفته‌ها، ساعت، طعم‌ها و هوای من. همچنان. تقریبا اکثر افرادی که اینجا ملاقات کرده‌ام یا در جغرافیای دیگری هستند، به تجربه خودشان توصیه داشته‌اند به محض اینکه دست از این مقایسه بردارم، زیبایی‌های اینجا هم شروع می‌شود. که خب حقیقت این است که من منکر زیبایی‌های اینجا نیستم، اما دلم نمی‌خواهد دست از فکر کردن به آنجا هم، بردارم. لزومی نمی‌بینم. اینکه زود است این نتیجه را بگیرم یا نه را نمی‌دانم اما حالا که شش ماه شده است هم همچنان می‌بینم که حقیقتش این است من علاقه‌ای به اینجا ندارم. این را، همین حقیقت ملموس این روزهایم را، چیزی را که توی قلبم به وضوح حسش می‌کنم را، نمی‌توانم با صدای بلند بگویم. همیشه شخص داناتر و با تجربه‌تری بیرون از قلب من نشسته است و به نظرش می‌رسد خیلی زود است اظهارنظر کنم. و مقایسه اروپا و ایران با این نتیجه‌گیری‌ای که من دارم اصلا با عقل جور درنمی‌آید و اگر ادامه بدهیم، صحبت‌ها به افق‌های خوبی نخواهند رفت. گمی سنگ‌دلیم ما. یا بهتر است بگویم کمی صفر و یکیم ما. هیچ‌کس حق ندارد هم برود و هم معتقد باشد ایران یک کیفیتی دیگری دارد. هیچ‌کس حق ندارد هم بی‌حجاب باشد هم نماز بخواند. هیچ‌کس حق ندارد هم به دنبال یک هم‌صحبتی ساده باشد و هم از مهمانی‌های خیلی سریع صمیمی‌شده دوری کند. هیچ‌کس حق ندارد هم از آفتاب آزاد اینجا لذت ببرد و هم دلتنگ جلالیه باشد. هیچ‌کس حق ندارد هم از رنج دوری بنویسد و هم از تعارفات تماما ظاهری و نه قلبی ایرانی زجر بکشد. هیچ‌کس حق ندارد هم از تنهایی شکوه کند و هم تعجب کند اوه اینجا کجاست من اد شدم. ما اغلب روی دور تند حرکت می‌کنیم. همدیگر را می‌بینیم، فدای همدیگر می‌شویم. شماره هم را ذخیره می‌کنیم. عصر گروه می‌سازیم. روز بعدش همدیگر را دعوت می‌کنیم. با هم مست می‌کنیم. عکس‌ها را توی گروه به اشتراک می‌گذاریم. باز هم فدای همدیگر می‌شویم. یک روز خوب کنار بهترین‌ها. نزدیک می‌شویم. شروع می‌کنیم به دقت در جزئیات. دیگران را در غیابشان نقد می‌کنیم. یک جمع جانبی تشکیل می‌دهیم. یک گروه دیگر می‌سازیم. از آن دیگران غایب فاصله می‌گیریم. فدای همدیگر می‌شویم. به نفر بعدی می‌گوییم "تازه اومدی؟ حالا بعدا با ایرانی‌ها بیشتر آشنا می‌شی یه کاری می‌کنن که خودت می‌بینی بهتره ازشون فاصله بگیری!" یک عدم تعادل عجیبی وجود دارد اغلب. همه چیز روی دور تند. انگار که صرف زبان مشترک فرصت هرگونه آشنایی تدریجی را از ما بگیرد. از دوری و غربت شیرجه می‌زنیم توی جمعی که شاید هیچ نقطه مشترکی جز همین زبان مشترک نداشته باشد و روحیه شرقی‌مان ما را وادار می‌کند اوه فارسی صحبت می‌کنه ما حتما می‌تونیم دوستای خیلی خوبی بشیم! ما مجال هر شناختی را از خودمان می‌گیریم وقتی خیلی دلتنگ فارسی هستیم. به نظرم می‌رسد یکی از دلایلی که ما اغلب از آدم‌های اینجا با صفت "سرد" یاد می‌کنیم این است که ما سریعیم. توی دوستی و اجتماع تشکیل دادن و قربونت برم دستمان خیلی تند است. به هم فرصتی نمی‌دهیم. ما ایرانی هستیم، پس باید یک گروه تشکیل بدیم. تنیده در هم. ما ایرانی هستیم پس نمی‌توانیم دور میز غیرایرانی‌ها بنشینیم. بیا، اینجا جا هست برات صندلی آوردم. تو گوشت نمی‌خوری؟ چقدر لباست قشنگه. لوبیاهای اینجا رو امتحان کن. آبمیوه و ماهی با هم می‌خوری اذیت نمی‌شی؟ وقتی ما این حجم از محبت را نثار همدگیر می‌کنیم نشستن دور میز برزیلی و ژاپنی و عرب؟ این خیانت به دوستی ماست! تجربه شخصی من این است که آدم‌های اینجا در انتخاب روابط بسیار محتاطند. از دیدشان چند شام و پیاده‌روی و مهمانی گرد هم می‌آوردمان، اما صرفا دوستمان نمی‌کند. گذشت تدریجی زمان به من نشان داده است شکل‌گیری رابطه دوستانه، به آن معنایی که تلاش می‌کنم اینجا روشنش کنم و نه صرفا همزبانی، محتاج زمان است. آن هم نه زمان فیزیکی یک هفته و ماه و سال، نه، بلکه زمان ملموس معاشرت. آهسته و با طمأنینه. این است که شب دور میز شام خنده و جوک و شوخی، و فردا صبح توی آفیس گویی کسی آمده ریسِت را فشرده و رفته است. آدم‌ها به همدیگر مجال معاشرت و شناسایی می‌دهند. هر کسی حق دارد آدم‌هایش را انتخاب کند. چیزی تغییر نکرده است. در ایران هم هر آدم طبیعی‌ای دوستانش را با فیلتر تعریف شده برای خودش، انتخاب می‌کند نه صرفا از روی زبان مشترک. اینجا چه چیزی تغییر می‌کند؟ بله، دلتنگی غریب همزبانی. این درد عمیق فریبنده در معنای منفی آن.

موضوع دیگری که این روزها به آن فکر می‌کنم شکل روابط انسانی‌ام است. روابط دوستانه‌ام در ایران یک طور غریبی در حال تغییرشکل است. دسته‌ای از دوستانم غالبا حال من را نمی‌پرسند. من دیگر نیستم. من از دوست تبدیل شده‌ام به آدم‌رفته.  و از این رفتنم گاهی به قسر دررفتن تعبیر می‌شود. من کسی هستم که "خوش به حالت تو رفتی". وظیفه من است مدام جویای احوالشان باشم. وظیفه من است به چراغدان دوستی‌مان روغن بزنم. وظیفه من است تلاش کنم حال همه خوب باشد. چون این منم که رفته‌ام و زندگی‌ام خیلی خوب است و خلاص شده‌ام در حالیکه آن‌ها مانده‌اند و تمام روزها در حال رنج کشیدن هستند. چیدن این کلمات حتی، برایم جانکاه است اما چاره‌ای ندارم جز اینکه با نوشتنشان این بار سنگین را زمین بگذارم. من از تحمل احساس این عذاب وجدان خیلی خسته‌ام. از ایستادن روبروی برکه آرام شهر و تماشای قوهای خرامان روی سطح آب و فکر کردن به اینکه "یعنی بقیه الان دارن چه کار می‌کنن" خیلی خسته‌ام. از لذت بردن را بلد نبودن خسته‌ام. از اینکه وقتی زیر آفتاب خرم و لاجون فوریه دراز بکشم و نیمی از وجودم جای دیگری پرواز کند خسته‌ام. من از همیشه بودن از ترس شنیدن اینکه "اوه دیگه یادی از ما نمی‌کنی"ها خسته‌ام. من از نوشتن همین‌ها هم خسته‌ام. تمام این‌ها به قدر کافی من را بلعیده است.

+ چاشنی :)

این دیده از آن روست که خونابه‌فشان است

دلم یک نوشتن طولانی می‌خواهد. اینطور نیست که وقتش را نداشته باشم. نوشتن جز معدود کارهایی‌ست که در هر محیطی قابل انجام است. کسی هم که فارسی نمی‌داند اینجا، با طیب خاطر و آسودگی تمام می‌نویسم و پیش آمده حتی نوشته را در اوقات بسیاری نیمه‌تمام رها کرده‌ام و رفته‌ام بی که نگران باشم اوه فایل را نبستم و ممکن است کسی از راه برسد... دلم یک نوشتن طولانی می‌خواهد. توی دلم دخترکی مدام در حال حرف زدن است. بی‌وقفه در خواب و بیداری فعال است. دستم نمی‌رسد کلماتش را به خط کند. به نظرم می‌رسد شاید اگر بنویسم این بار سنگین را از روی قلبم بر دارم. بار سنگینی که نمی‌دانم چکارش کنم. اگر بنویسم غم توی جانم رسوخ کرده است خیلی تکراری و کلیشه شده است. اما حقیقت این است که غم توی جانم رسوخ کرده است. در اعماق قلبم یک نوعی از حزن را تجربه می‌کنم که احساس می‌کنم دیگر از آن خلاصی ندارم. در زیباترین و رهاترین موقعیت هم چنگ می‌اندازد و یقه من را می‌گیرد. توی قلبم آن فرح معمول، آن برق توی چشم‌هایم را ندارم. فرح به کنار وضعیت نبودن همین غم را هم نمی‌توانم ببینم. به سفر چند روزه بسیار مطلوبی رفتم. تنها. تصاویر و مناظر به غایت زیبایی دیدم. قهوه‌های پرطعم. عطرهای اولین تجربه. شب‌ها توی وان گرم اتاقم با نمک‌های خوشبو غوطه‌ور شدم و کتاب خواندم. پنیر و نان‌های محلی خوردم. سعی کردم تمام آنچه که گذشت را از تنم بیرون کنم. نشد. نتوانستم. خوش گذشت اما چاره‌ساز نبود. آنچه که از سر گذراندم رنگ پوست من شده است. حتی حالا که آن مهر بنفش براق آمده است. تاریخ دقیق شروع دوباره زندگی‌ام را می‌دانم هم، حقیقت این است که اوضاع فرقی نکرده است. در ظاهر همه چیز خوب است. حتی رواست کسی بیاید بپرسد پس چه مرگم است. فلوریان امروز پای قهوه‌ساز با ملایمت از من پرسید چطور هستم. لبخند زدم. و گفتم فاینم. سرش را با لبخند مهربانی چند بار آرام تکان داد. از آن تکان‌های همدلی که یعنی بهتر می‌شود. که یعنی درکت می‌کنم. که یعنی سخت است. که یعنی آه طفلکی. که یعنی جرأت ندارم فراتر بروم چون اخبار آنقدر سهمگین بوده است که نمی‌خواهم ناراحتت کنم. بی‌اندازه دلم بند آن جغرافیا است. دلم می‌خواهد برگشتن یکی از گزینه‌های زندگی‌ام باشد. توی قلبم آرزو دارم مثل هر آدم طبیعی دیگری بعد از رسیدن به هدفِ از آمدنم، برگردم به خانه‌ام. در میان آدم‌هایی که دوستشان دارم. توی خیابان‌هایی که شاد بودن در آن‌ها را بلدم. من بلد نیستم اینجا خوشحال باشم. آن شادی محض را می‌گویم. منظورم خندیدن و رها و آزاد و راحت زندگی کردن نیست که چه بسا در آن جغرافیا سخت‌تر زندگی می‌کردم و شاید اصلا با تعریف نرمال از شیوه زندگی بتوان گفت زندگی نبود، اما توی قلبم شعله ... روشن بود. من بلد بودم. متر و مقیاس و اندازه‌ها دستم بود. من در سرزمینی زندگی می‌کنم که شاد بودن را در آن بلد نیستم. و جغرافیایی که بلدش هستم، که به آن تعلق خاطر دارم شاد بودن را، رها بودن را پس می‌زند و به این زشتی عادت کرده است. عدات می‌دهد. اغلب فکر می‌کنم. چقدر چیزهای ساده‌ای نداریم. حالا که اینجا هستم به چشمم می‌آید. مسائلی که داشتنشان آسمان را به زمین نمی‌رساند. که از اساس حق بوده است ولی ما بی‌خبر بوده‌ایم. هیچ بوده‌ایم. این یک سر ریسمان توی قلبم تا زمانی که زنده هستم باز خواهد ماند. بی‌تعلق به جایی. آنچه که نمی‌بایست بریده می‌شد. شد. آنکس که نمی‌بایست می‌رفت رفت و آنچه که نمی‌بایست می‌دیدیم نشانمان دادند. دیگر طعم و رنگ و عطر چه اهمیت دارند. از ترس گسترده شدن این بی‌اهمیتی‌ست که جان می‌کنم چنگ بزنم به شکوفه تازه گلدان. به بخار روی لیوان و به روزهای معدودی که آفتاب محدودی روی شهر است. به عکس مامان و بابا و مریم و سعید دور میز ناهار. به چت‌ها. به ریشه‌های جدید توی آب از پشت شیشه سبزرنگ.

شب آخر ماندنم در این خانه است. پنج ماه در این خانه بودم. از روز اول ورود به این شهر زیبا، تا همین امشب. لحظه‌های غمگینی داشتم که بی‌انصافی‌ست اگر بگویم به این خانه مربوط است. نبود. آن اوایل یک هجم عظیمی از آن اندوه مداوم از تنهایی‌ام آب می‌خورد. بعدترش از دوری‌ام، قطع شدن ارتباطم در آن هشت روز جهنمی. خبرها، ترس تا مغز استخوام نفوذ کرده بود و غم دیگر غم سعید و دوری و خانواده نبود. حتی غم مردم‌مان هم نبود. دیگر غم هم مظلومی را در مقابل ظلم می‌خوردم.  غم تمام حق‌های خورده شده و تمام بی‌ارزشی آدمی برای قدرت بالاتر. برای آنچه که بشر می‌توانست از آن بهره ببرد و زندگی بهتری داشته باشد. من برای درک مفهوم انتزاعی صلح غمگینم تا روزی که حتی یک نفر وجود داشته باشد که در این صلح زندگی نمی‌کند. فارق از زبان و ملیت و ریشه مشترک. که این یعنی تا توی قبر... همین واقعیت، درک همین واقعیت استخوان‌سوز و جانکاه و فراموش‌نشدنی‌ست دیگر. آدم‌ها مردند. سوختند، بی‌دلیل، بی‌احترام، بی ابراز ارزشی برای اویی که رفته است از طرف اویی که فرستادش برود. تحقیرمان کردند. و چیزی که فراموش نه، حتی نافذتر توی قلبم رفته است. با این واقعیت کریه ادامه می‌دهم. ما دوباره به زندگی برمی‌گردیم. توی وان‌های خوشبو فرو می‌رویم. روی سنگ‌فرش‌های زیبا قدم می‌زنیم. تو می‌آیی. بازوانم را با کرم‌های مطلوبی ماساژ خواهم داد و قهوه‌ها بی‌نظیر خواهند بود، چیزی اما روی ما سایه افکنده است. ما به چشمان غمگین هم خیره می‌شویم و از کنار هم عبور می‌کنیم. رشته‌های این درد را به دنبال خود می‌کشیم. کنار رودخانه‌هایی شبیه قصه قدم می‌زنم. نان‌ها و پنیرها را امتحان می‌کنم. بلیط گالری می‌گیرم. گل‌ها را هرس می‌کنم. روزهای رسیدن تو را روی تقویم خط می‌زنم. کتاب‌ها را تمام می‌کنم. کوسن‌ها را توی سبد می‌چینم. شب آخر است. ابتهاج توی خانه می‌خواند "دردی‌ست در این سینه که همزاد جهان است". سس ماست و مرغ و بروکلی دارد قل می‌خورد. تسلیم شده‌ام. به چشمان غمگین هم خیره می‌شویم. از کنار هم عبور می‌کنیم. رشته‌های این درد را به دنبال خود می‌کشیم.

 

 

برای زخم شب مرهم بسازیم؟

صبح اینطور شروع شد که تلگرام رفع فیلتر شد. توی دو هفته اخیر که از ایران برگشتم، هر روز صبح رو با اخبار شروع کردم. بیشتر از وقتی که اونجا بودم، چون بیشتر از وقتی که اونجا بودم احساس فلجی و ناتوانی دارم. دوری دست آدم رو کوتاه می‌کنه. دستش به اندازه همون موقعی که داره توی انقلاب قدم می‌زنه کوتاهه به واقع، اما توی دوری این ناتوانی پررنگ‌تره. توی چشم آدم فرو می‌ره و تنهایی به خودش می‌پیچه و خب اون رسن غم سفت‌تر دورش گره می‌خوره. حتی توی این مدت کمتر با بابا و مامان صحبت کردم. آخرین بار مریم گله کرده بود که چرا رنگ تیره تنم کردم. غمگین بودم. و این غم توی ناخودآگاهم رخنه کرده بود لابد وقتی که داشتم لباس برمیداشتم. با بابا و مامان کمتر صحبت کردم چون هر بار بحث کشیده به سمت "اینها" و با اشاره و حالا یه چیز دیگه بگو موضوع صحبت رو عوض کردیم که یک وقت خطرناک نشه. مثل یواشکی روشن کردن رادیو برای موج بی‌بی‌سی اون سال‌های اولی که تازه آپارتمان‌نشین شده بودیم و به قصه دیوار و موش و سوراخ و گوش باور داشتیم. مانند تمام مواجه‌هایم با گذرگاه‌های سخت به ادبیات پناه آورده‌ام. وقت‌های زیادی موسیقی نجاتم داده است. کمتر نان می‌پزم. می‌ترسم اندوهم توی بافت نان رسوخ کند. به طرز دیوانه‌واری خوانده‌ام. توی راه، توی خانه، توی آفیس وقت ناهار، توی خانه جدید وسط اسباب‌کشی. توی همین روزها بود که دریافتم کلمه و ملودی چیزی رو از بین نمی‌برند. کاهش نمی‌دهند حتی. شاید حال بعد از داشتنشان بهرمندی از نوعی فروکش کردن باشد. مخدر. حتی برای همان ساعت‌های منتهی به خواب. من رو به زندگی‌هایی می‌برد که می‌تونستم به صورت موازی تجربه‌شون کنم و در عین حال توی یک اندوه سیالی غوطه‌ور می‌شم که دیگه خلاصی‌ای ازش ندارم. هر چه جلوتر می‌روم می‌بینم زندگی‌‎های دیگری خارج از من در جریان است که از من غنی‌تر هستند، این بی‌معنی بودنم به آگاهی خیلی روشنی تبدیل می‌شود. روی تخت پهلو به پهلو می‌شوم و فکر می‌کنم همین ادبیات؛ به هیچ وجه ضامن شادی نیست. همه چیز روی سلول‌ها تعریف می‌شود. ادبیات را اگر در غم بخوانی غمگینت می‌کند گو اینکه این غم‌افزایی آنجا که می‌بینی بین تو و کلمه‌ها مشترک است خودش نوعی تسکین است. و اگر در آرامش و امنیت و حال خوش بخوانی ادبیات است که "قرار" می‌بخشد. می‌خواهم بگویم ادبیات در هر حالی که هستی شرایط را پایدارتر و قابل تحمل‌تر می‌کند. همین. تسکین. از شدت و حدت هر واقعه‌ای می‌کاهد و از این رو پناهگاه اکثر آدم‌های بی‌قرار -چه از غم و چه از شادی- است. درک این روزها. بگذریم. ایران که بودم روزهای معرکه‌ای بود. تهران خیلی آلوده بود اما آلودگی‌ش با یک وزش شدید باد یا بارش حل می‌شد. حالا اما، تهران هنوز آلوده‌ست. کل ساحت حتی. اما دیگر هرچقدر هم بارش داشته باشیم رد آن آلودگی و رذالت پاک‌شدنی نیست. آدم‌های زیادی کشته شده‌اند. رفته‌اند. و آدم‌های زیاد دیگه‌ای هم هستند که رفتن عزیزانشون رو دیدن و تفاوت چندانی با مردگان ندارند. به غم آدم‌های متصل به رفته‌ها که فکر می‌کنم به نظرم میرسه از دلتنگی گفتن چقدر حقیر خواهد بود. دلتنگ هستم؟ دیوانه‌وار. اما تصور غم از دست دادن کجا و دور بودن کجا. آرزوی صبر کردن هم حتی مضحک و مسخره است اما تنها جمله‌ایست که می‌تواند از زبان الکنم خارج شود. امید به آرامش. یکی دیگر از شاخه‌های غم‌م، وصل می‌شود به اینکه نمی‌توانم با کسی از دردی که زیر پوستم لانه کرده است صحبت کنم. صحبت از رنجی که می‌بریم خارج از دایره جغرافیایی اون رنج انگار که دیگر مجاز نیست. پتکی که در اکثر مواقع روی سر آدم با عنوان "اونی که رفته" کوبیده می‌شود. تو چیزی نگو، تو که رفتی. چه با خشم، چه با شوخی و چه با غم، به عنوان مخاطب در پشت صفحه چند اینچی‌ام به گریه می‌اندازدم. تیزی دردناکی توی قلبم احساس می‌کنم که با هر حرفی، هر حرکتی، هر ادامه‌ای دردش بیشتر می‌شود. پشت پنجره رو به درخت خالی از برگ نفس‌های عمیقی می‌کشم و روی تختم قرآن می‌خوانم. زیر بعضی آیه‌ها خط می‌کشم. جان می‌کنم دور شعله ضعیف حیات توی قلبم حباب شیشه‌ای نگه دارم تا مانع از خاموش شدنش شوم. فکر می‌کنم ما مردم خشمگینی شده‌ایم لابد که از کوتاهی دستمان به همدیگر می‌پریم. نطفه همین خشم را هم افراد دیگری کاشته‌اند که آخ پیش از این ما امت واحد بُدیم*... رنج‌های مداوم از ما آدم‌های غمگینِ خشمگینِ در جدال مداوم برای محق بودن ساخته است. کاری از دست من ساخته نیست وقتی نه امیدی به بهبود داشتم و نه روحیه مبارزی. بله به نظر می‌رسد من بیرون گودم. شبیه درختی هستم که سعی کرده شاخه‌هایش را به سمت نور دراز کند اما ریشه‌اش سفت و عمیق و مکنده توی همان گود است... برای زنده ماندن بیشتر از جوانه‌های نوک زده از درز دیوارهای بتنی، به همان ریشه‌های عمیق توی خاک‌مان زنده‌ایم ما... این را از ما نگیرید. بیاییم و با تیزی حرف‌های از این دست به ساختار زندگی همدیگر تبر نزنیم...

* مولانا

برای کوچ شب هنگام وحشت

آدمِ تنها چطور سوگواری می‌کند؟ چطور بتواند هم توی روی همکار آلمانی‌اش لبخند بزند که سال نو مبارک و هم اشک بریزد. دل آدم چطور از این حجم غم و غربت و وقاحت نمی‌ترکد و آدم را خلاص نمی‌کند؟ آدمِ تنهای سوگوار خیلی بدبخت است. آدمی چطور چندهزار کیلومتر آن‌طرف‌تر برای زندگی از دست رفته آدم‌های منفجر شده‌اش سوگواری می‌کند؟ توان روضه‌خوانی را هم ندارم دیگر. بیست و چهار ساعت قبلش در شرایط مشابهی از همان نقطه پریده‌ام. من می‌توانستم پونه باشم، یا میلاد، یا غزل یا پریسا، ری‌را و صد و هفتاد و یک نفر دیگر. آیا این از بیخ گوش رد شدن مرگم موضوع مورد بحث است. ابدا. دارم جان می‌کنم بنویسم چطور تمام آدم‌های آن پرواز از یک‌ماه قبلش هیجان برگشتن به خانه را داشته‌اند. بلیط خوش قیمتی یافته‌اند و هزار بار توی ذهنشان تصور کرده‌اند دارم میرم خونه. چه شب‌هایی که از هیجان تعطیلات به سمت خانه، تا صبح نخوابیده‌اند. چطور روزها را توی تقویم روی میزشان خط زده‌اند و فکر کرده‌اند مواد خوراکی را تا آخر این هفته تمام کنم. میوه جدید نخرم چون " دارم میرم خونه". بدنم از داخل دارد می‌ترکد. توی غربت هرکدام نشسته‌ام و زورم نمی‌رسد حتی یک ثانیه تصور کنم لحظه آخر هرکدامشان کنار عزیزانشان چقدر خوش بوده است. غلط اضافی‌ست اگر فکر کنم می‌توانم دست روی زانوانم بگذارم و بلند شوم. حقیقت این است که جگرم سوراخ شده است و نمی‌توانم شرایط فعلی را کنترل کنم. تصور می‌کنم چطور میلاد سه سال و نیم منتظر ویزایش بوده است. سروش چطور برای تافل خودش را هلاک کرد. روی هر دیلینگ ایمیل توی پروسه کوفتی اپلای هر کداممان چندبار سکته کرده‌ایم؟ چطور توی ذهنمان خیال ساختن یک زندگی آرام را پرورانده‌ایم. پوستم درد گرفته است. داغ بزرگی بر دلم نشسته و نمی‌توانم، در کنترلم نیست از خودم دورش کنم. به آدم حق بدهید نباشد. گوشه‌ای بگیرد برای خودش و عزیزانش روضه بخواند. اشک بریزد. شمع روشن کند و عزادار باشد. حرفی از زندگی ندارم. آنچه که از سر می‌گذارنم زیبا نیست. توی قلبم آرام نیست تا بتوانم تلاش کنم دنیای اطرافم را نرم‌تر کنم. از ظرافت‌های زندگی تصویر زیبایی ندارم و فکر می‌کنم حق دارم سوگوار باشم/باشیم. با من از امید نگو. امیدی وجود ندارد چون اگر محالی هم اتفاق بیفتند و آسمان خدا به زمین برسد بچه‌ها دیگر برنمی‌گردند. سوخته‌اند. تمام شده‌اند و این زمان لعنتی رو به پیش رفتن است و برگشتی در کار نیست. هر ساعت ده بار آرزو می‌کنم نقص فنی می‌بود. غمگینم چون علاوه بر عزادار، بی‌اعتماد هم شده‌ام. هر عزایی، باید در چهل روز رنگ ببازد. از شدت هر داغی بعد از یک سال کم می‌شود. بی‌اعتمادی جاری اما محال است. تا قبل از این امید را از دست داده بودم و حالا اعتماد را. اعتماد نه به ایکس و ایگرگ؛ که آن از همان ابتدا هم نبود، بلکه به تمام گذشته. شک چیزی است که توی تمام سلول‌هایم نشسته است. شک به ملت شریف، شک به گزارش‌ها حاکی از آن است... شک به درجه آلودگی هوا، شک به توزیع میوه عید، شک به تحریم‌ها... شک به دمای هوا حتی. البته که من چه اهمیتی دارم که شک من داشته باشد... چه کنم. به سنگینی از دست دادن یکی از اعضای خانواده‌ام به سوگ نشسته‌ام و از حجم بی‌خیالی آدم‌ها حیرانم. روزانه بارها به تصاویر به جای‌مانده خیره می‌شوم. آرزو می‌کنم تبدیل به عکس آلبوم می‌شدی. یا پای عروسک. کاش ورق کتاب آموزش سه‌تار بودی و سالم می‌ماندی. کاش کسی جلوی پرواز را گرفته بود. کاش از آسمان سنگ باریده بود و تمام شده بودیم. کاش تو در همان لحظه اول از حال رفته باشی و وحشی‌گری ما را ندیده باشی. کاش وقاحت ما را ببخشی.

کجایی که در آغوش نه‌ای؟

از لحاظ بعد غیرکاری، اوقات فراغتم یعنی، سیال‌ترین‌هایشان را انتخاب کرده‌ام. تسلیم شده‌ام و اجازه می‌دهم، کتاب، فیلم، شعر، خاطره، هورمون، فر روشن، من را به هرکجایی که دوست دارد ببرد و مقاومت نکنم. جوکر را دیدم. گریه‌ام گرفت. جوکر را دوست داشتم. نه که فیلمش. فیلم را هم دوست داشتم  البته. خود موجود را دوست داشتم. ایده را. سکانس از روی مبل پریدنش را از سر خوشحالی تعریف موری از او و بعد پی بردن به حقیقت تلخ تمسخر پشت تعریف. آن خمیری شدن حالت چهره‌اش را خیلی پسندیدم من. به نظرم بی‌نظیر از پسش برآمد. از خوشحالی به ناامیدی رسیدنش بی‌ که حتی کلمه‌ای ادا شود خیلی شگفت‌انگیز بود. توی فیلم، در این سکانس گریه‌ام گرفت. به گمانم فیلم را یک بار دیگر هم تماشا کنم. کتاب توی دستم "فرار از اردوگاه 14" است. با تقریب خوبی می‌توان حدس زد داستان که نه، موضوع کتاب، به ماجرای فرار شخصی از کره شمالی مربوط است. شخصی که در اردوگاه به دنیا آمده است و در کل تصویری از انسان و دنیای خارج از اردوگاه ندارد. نامش شین است. و شین در کره شمالی زندگی نکرده است بلکه در اردوگاه سیاسی کره شمالی به دنیا آمده است. زندان در زندان در واقع! تا دهه سوم زندگی‌اش تعریفی از خانواده، محبت، دروغ و هیچ مفهوم انسانی‌ دیگری ندارد. زندگی‌اش حول خبرچینی، پیدا کردن غذا و کمتر کتک خوردن گذشته است. پدر و مادرش هم دو زندانی سیاسی بوده‌اند و با برنامه‌ریزی سیستم حاکم در اردوگاه ازدواج کرده‌اند که سالانه تنها پنج روز مجاز به ملاقات بوده‌اند. یکی از این پنج روز شین است. کتاب هولناک است. برای من این سومین کتاب از تاریخ کره شمالی و هولناک‌ترینشان است چون از زبان آدمی‌ست که از نقطه صفر، برنامه‌ریزی شده است و هیچ شناختی از بخشش، دروغ یا حتی روابط انسانی ندارد. بشر به واقع ترسناک‌ترین و خطرناک‌ترین تهدید خودش و جهان است. باید یک دوره مفصل بعد از خواندنش توی گودریدز بگذارم. سر صبر. خواستم بگویم همزمانی جوکر و زندگینامه شین و حال این روزها، خیلی شگفت بود. درست‌ترین زمانی که می‌توانستم جوکر را ببینم و بپسندم توی همین ایام غلیظ دست کشیدن از امید واهی و خندیدن به مفهوم "بوی بهبود ز اوضاع جهان می‌شنوم‌"ام بود. کدام بو، کدام بهبود، کدام جهان اصلا. ما اصلا به جهانی وصل هستیم؟ جهان من در این روزها فاصله خیلی زیادی از درخت‌های کریسمس و شمع‌های اسطخودوس و آبنبات‎‌ها و شکلات‌های طرح گوزن دارد. فاصله‌مان آنقدر زیاد است که من مدام مبهوتم. به من خیلی خوش می‌گذرد. حقوق خیلی خوبی دارم. امکاناتی که دانشگاه در اختیارم می‌گذارد شگفت‌انگیز است. خانه گرم زیبایی اجاره کرده‌ام. به راحتی کرم مرطوب‌کننده بادام اصل فرانسوی در دسترسم است. مفهوم جدیدی از آزادی را تجربه می‌کنم. اما توان عقلی لازم برای پرکردن این فاصله بین گروه ساختن توی واتس‌اپ برای ملحق شدن به بقیه و تماشای روشن شدن درخت کریسمس کنگره در مقابل تلاش برای بقای خودمان، در نبرد روزانه برای بدیهیات زندگی را، ندارم. این است که اغلب اوغات غمگین و متحیرم. در آرامش شبانه، سعدی می‌خوانم. روی بیت‌هایش نفس عمیق می‌کشم. گاهی به گریه‌ام می‌اندازد. عصرهایی که با اصرار برای سعید می‌خواندم که همین، همین. آن روزها "آسوده تنی که با تو پیوست" پس‌زمینه زندگی‌مان بود و من می‌غلتیدم روی مثلثی بازوانش و به معنای واقعی کلمه سعادتمند بودم. خواهش می‌کردم غزل را، نه حتی یک بیتش را با صدای خودش برایم بخواند. می‌خواند. آدم خوشبختی بودم. صدایش را ضبط می‌کردم. فایل‌های سعید صفریک، سعید صفردو، سعید صفرسه، تا الان سعید پنجاه و هشت دارم. بعضی‌هایشان حتی جوک. بعضی توی خانه، لمیده کنار میز چنار، بعضی پشت فرمان و با صدای باد، یا توی دریان‌نو با صدای نفسی که مشخص است پیاده است. بعضی خانه پدری، بعضی با صدای خودش که "داری ضبط می‌کنی؟" و بعد لحن رسمی ولی خنده‌دار و اغراق‌آمیز رادیویی. من آخر همه‌شان تاریخ و ساعت گفته‌ام توی بعضی خندیده‌ام و توی بعضی خشک و جدی و گاهی حتی غمگینم. انگار که توی همان فایلی که گویی برای یک قرن پیش است هم خبر داشتم یک روزی روی سنگ‌فرش خیابان‌های سرد روبروی درخت‌های کریسمس و بیسکوئیت‌های زنجبیلی و ریسه‌های آویزان از درخت‌ها و نرده‌ها می‌ایستم و برایش می‌خوانم "در دام غمت چو مرغ وحشی، می‌پیچم و سخت می‌شود دام"، یازده دسامبر دو هزار و نوزده، سالزبورگ.

موسیقی متن